23 lutego 2016 roku w Domu Sąsiedzkim w ramach “Wieczorów kulturalnych na Siedlcach” p. Emma Popik wygłosiła prelekcję na temat wartości baśni, czyniąc to w przekonaniu, że jej uwagi pomogą wybrać wartościowe książki, a odrzucić szkodliwą literaturę.
Dlaczego należy czytać stare baśnie:
1. Akacja baśni dzieje się w świecie magicznym, zaczarowanym, gdzie wszystko zachodzi po wypowiedzeniu zaklęć, czy słów. Pojawiają się i znikają postacie i przedmioty. Nie potrzeba żadnych uzasadnień, jest to świat baśni i taki ma pozostać. Jeżeli przypomnimy sobie baśnie z dzieciństwa, o wróżkach i czarodziejach i wyobrazimy sobie choćby jedną scenę, poczujemy się od razu lepiej. I tak też się dzieje z dziećmi. W czarodziejskim świecie baśni są szczęśliwe. Używając współczesnej terminologii, powiemy, że spełniają ważną terapeutyczną rolę w psychice dziecka. Powodują, że trudności, z jakim się dziecko spotyka, roztapiają się w magicznym świecie, a jego psychika pozostaje nietknięta.
2. Baśnie przemawiają poprzez symbole. Są one zrozumiałe dla danego kręgu kulturowego i wspólne. Mają tak wielką siłę, że dzieci zapamiętują je na zawsze i używają ich jako drogowskazów, nawet o tym nie wiedząc, gdyż one przemawiają bez słów. Z silnych symboli można wymienić źródło – obmywanie ran psychicznych, picie wody, dającej wewnętrzną odnowę. Symbol lasu – błądzenie, trudności, z których nie widzi się wyjścia, powodujące chwilę refleksji. Próg – symbol wyjścia, przejścia, pozostawienia czegoś za sobą, wejście w nowe życie. Są również symboliczne zwierzęta – mądry kruk, lisek chytrusek, niezależny kot, znający tajemnice.
3. Baśnie uczą odróżnienia dobra od zła, wpajają zasady moralne. Pokazują złe postacie, krzywdzące bohatera baśni. Jedną z nich jest typowa czarownica. W baśni zła czarownica jest zawsze zniszczona. Musi to zostać wykonane tak, aby dziecko było pewne, że nigdy już się nie wydostanie do jego świata. Czarownicę zamyka się w beczce, a beczkę strąca z najwyższej góry do największej głębi morza. Uspokojone dziecko czuje się pewne, że jest bezpieczne i nic mu nie grozi. Nie musimy się obawiać scen okrutnych: “Do lochu z nim! Wziąć go na tortury!”. Dzieci sobie tego nie wyobrażają i się nie boją. Nie oskarżajmy baśni o okrucieństwo.
4. Panuje obecnie niedobra tendencja zmieniania zakończeń baśni. W “Kopciuszku” – dziewczynka jest wyzyskiwana i poniewierana. Złe siostry i macocha ją dręczą. Baśń nagradza Kopciuszka, złe siostry i macocha zostają ukarane. Dziecko wie, że tak jest słusznie i te złe osoby już nikogo nie skrzywdzą. We współczesnej wersji macocha zostaje usprawiedliwiona, a podłe siostry dostają nagrodę w postaci wysokiego stanowiska. Takie baśnie powodują strach i rany psychiczne, dziecko boi się, że znowu będą je krzywdzić, gdyż to one są bohaterem baśni, utożsamiają się z postacią. Nie wolno wprowadzać takich zmian. Dorosła osoba, wybierając baśnie dla dzieci powinna rozumieć, jak mogą pomóc w wychowaniu i zapewnić zdrowie psychiczne i moralne. Liczę na to, że moje wyjaśnienia okażą się przydatne.
