Winna Góra oczami historyka

Rada Dzielnicy Siedlce zwróciła się do prof. Andrzeja Januszajtisa, miłośnika Gdańska i znawcę jego historii o przygotowanie krótkiego opracowania historycznego związanego z tym miejscem.

W sprawie nazwy punktu widokowego na Siedlcach:

Wzniesienie, na którym ma powstać na nowo punkt widokowy nie potrzebuje nowej nazwy, bo ma starą, nawet bardzo starą: Winna Góra. Pod tą nazwą (Weinberg) występuje w starych dokumentach i na mapach, np. na mapie Gdańska z roku 1711 (w Archiwum Państwowym Gdańsk, dostępna także w Internecie). Słowo Weinberg ma podwójne znaczenie, oznacza 1) winnicę, 2) górę z winnicami na zboczach. Tak właśnie było tutaj. Winnice (Weingarten) w tym miejscu są wymienione po raz pierwszy w dokumencie z 1440 r., w związku z karczmą, która stała u podnóża góry. Aż do 1945 r. na zapleczu domu przy ul. Zakopiańskiej pod obecnym nr 34 (dawny nr 27) kontynuowała jej tradycje restauracja „Alt-Weinberg” (p. plan z 1911 r.), później „Zum Weinberg” czyli Pod Winną Górą (p. Księga Adresowa z 1937/38 r.). Sama ulica Zakopiańska nazywała się do roku 1898 Alt-Weinberg, później, do 1945 Weinbergstrasse. Miejsce widokowe na Winnej Górze (61,4 m npm.), z którego widać w oddali panoramę Śródmieścia z wyróżniającą się Wieżą Mariacką, co najmniej od XIX w. nazywano Widokiem Maryi (Marienblick). Kiedy powyżej niego powstała ulica Zakosy (1926), nazwano ją Przy Widoku Maryi (Am Marienblick).

Jak widać miejsce to ma bardzo stare tradycje historyczne, umacniające jego tożsamość. Powinno się je umacniać i pielęgnować. Osoby zasłużone najlepiej honorować tablicami pamiątkowymi w odpowiednich miejscach, np. zamieszkania, wyjątkowo można im poświęcić tramwaj, w skrajnym przypadku ulicę, czy wzgórze, ale pod warunkiem, że nie przekreśla się cennej starej historii. I zawsze, jak w krajach o wysokiej kulturze politycznej, nie wcześniej niż 3 lata po śmierci.

Gdańsk, 8 kwietnia 2020 r.

doc. dr inż. Andrzej Januszajtis
Hon. Obywatel M. Gdańska
Prezes Stowarzyszenia Nasz Gdańsk

przygotował Mirosław Koźbiał